Koniec zimy i początek wiosny to trudny okres dla naszej skóry. W zimie zmęczyły ją suche powietrze i różnica temperatur między zamkniętymi pomieszczeniami a otwartą przestrzenią, mniejsza ilość witamin w naszym pożywieniu i krótkie dni, które nie zachęcały do aktywności fizycznej. Wiosna nie zawsze łagodzi te wyzwania: nadal używamy centralnego ogrzewania, a zmienna pogoda sprawia, że raz jest zimno, raz gorąco. W dodatku słońce nie tylko znów zaczyna przypiekać, ale i bezlitośnie obnaża wszystkie ślady zimowych zaniedbań na naszych twarzach. Na szczęście istnieją sposoby by sprawić, że nasza skóra znów będzie prezentować się doskonale.
Czym jest retinol i jak go stosować?
Jednym z najskuteczniejszych i od dawna docenianych składników preparatów kosmetycznych jest postać czystej witaminy A, powszechnie znanej jako retinol.
Witamina A ma wpływ na wiele funkcji organizmu, np..: na procesy odpornościowe, produkcję czerwonych krwinek, gojenie ran, umożliwia widzenie i wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych (co przekładap.ię np. na zapobieganie infekcjom układu oddechowego). Jako antyoksydant wykazuje też działanie antynowotworowe i spowalnia starzenie. Stosowana na skórę odmładza ją, udoskonala i zwalcza trądzik osób dorosłych.
Ludzki organizm potrafi przyswajać witaminę A ze składników pokarmowych albo wytwarzać ją samodzielnie, jednak w tym celu potrzebuje promieniowania UV, które w większych dawkach ma działanie rakotwórcze.
Mimo wielu dobroczynnych oddziaływań w żadnym wypadku witamina A nie powinna być spożywana w nadmiarze: wprawdzie jest niezbędna, ale organizm nie potrafi jej wydalać, a w zbyt dużym stężeniu staje się dla nas toksyczna. Stosowanie doustnych megadawek witaminy A w celu zapewnienia sobie zdrowia i urody może dać dokładnie odwrotny skutek – skończyć się chorobą, a nawet śmiercią.
Na szczęście jest możliwy bezpieczny a zarazem bardzo skuteczny sposób wykorzystania witaminy A w celach kosmetycznych. Jest to stosowanie jej – w postaci retinolu – bezpośrednio na skórę.
Jak działają kosmetyki z retinolem?
Retinol sprawia, że zmarszczki i blizny po trądziku zanikają, poprawia się jędrność i gęstość skóry oraz wyrównuje się jej koloryt. Dzieje się tak dzięki temu, że retinol pobudza procesy regeneracyjne komórek skóry – jej nowe, niedawno zbudowane komórki zastępują stare, które ulegają złuszczeniu. Uregulowaniu ulega produkcja sebum, wzmaga się wytwarzanie kolagenu i elastyny, a naczynia krwionośne zostają zagęszczone.
Pierwsze pozytywne skutki działania kosmetyków z retinolem pojawiają po kilku tygodniach, a na pełnię działania trzeba poczekać nawet kilka miesięcy – jednak efekt jest tego wart. Odnowiona skóra nie tylko wygląda młodziej, jest jędrna, dobrze odżywiona i natleniona, ale także, dzięki działaniu antyoksydacyjnemu retinolu, jest chroniona przed działaniem wielu szkodliwych czynników.
Jeżeli po raz pierwszy sięgamy po kosmetyki z retinolem, możemy nie wiedzieć, jak na niego zareagujemy. Retinol może powodować suchość, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, a niekiedy także jej swędzenie. Przy stosowaniu retinolu na twarz najbezpieczniej jest zaczynać od małych stężeń, a w przypadku skóry wrażliwej zalecane jest nakładanie go z początku tylko dwa razy w tygodniu. Dopiero gdy skóra przywyknie, opłaca się stopniowo zwiększać częstotliwość, a także moc preparatu. Retinol na twarz nakładamy nie częściej niż raz dziennie, omijając okolice oczu i ust, a po jego wchłonięciu (do 45 minut) smarujemy twarz kremem nawilżającym.
Z czym nie łączyć retinolu?
W oczekiwaniu na pełnię działania kosmetyku możemy chcieć wypróbować inne środki pielęgnacyjne. Niektóre z nich są jak najbardziej zalecane, ale istnieją również takie, które mogłyby zakłócić działanie retinolu. Zdecydowanie niewskazane jest stosowanie retinolu, który ma odczyn obojętny, z witaminą C, która jest kwaśna – chociaż mogą być używane naprzemiennie. Najlepiej retinol na noc, a krem z witaminą C na dzień.
Nie należy używać także kwasów AHA i BHA, zwłaszcza: migdałowego, salicylowego, pirogronowego i glikolowego. Lepiej zachować ostrożność i zapoznać się z przeciwskazaniami, jeżeli chcemy sięgnąć po niacynamid.
Groźne dla zdrowia skóry może okazać się łączenie retinolu z retinoidami doustnymi albo z maściami farmakologicznymi – jeżeli pojawi się potrzeba ich stosowania, należy poinformować lekarza o stosowaniu kosmetyków zawierających retinol.
Należy także zachowywać takie środki ostrożności, jak unikanie słońca (retinol zwiększa wrażliwość na promieniowanie słoneczne, a sam ulega rozkładowi pod jego wpływem, dlatego najbezpieczniej jest stosować go na noc), a także opalania w solarium, zabiegów laserowych, mezoterapii i peelingów chemicznych.
Druga połowa zimy i wczesna wiosna to dobry czas na użycie kosmetyków z retinolem, ale jeżeli chcemy przedłużyć jego aplikowanie do lata, konieczne będzie sięgnięcie po filtr słoneczny o współczynniku SPF 50+ i rezygnacja z opalania.
Ponieważ witamina A ma działanie teratogenne, część specjalistów zaleca odstawienie kosmetyków z retinolem podczas ciąży.
Bakuchiol – przypuszczalna alternatywa dla retinolu
O ile skuteczność retinolu została potwierdzona w setkach badań przeprowadzanych na całym świecie przez długi okres czasu, to bakuchiol został odkryty przez zachodnią medycynę zaledwie kilka lat temu. Pierwsze badania wskazują, że w pielęgnacji skóry może stać się obiecującym roślinnym zamiennikiem retinolu – efekty działania bakuchiolu wydają się bardzo zbliżone przy jednoczesnych słabszych skutkach ubocznych.
Czym jest bakuchiol?
„Roślinny retinol”, bo tak nazywany bywa bakuchiol, jest ekstraktem z nasion uprawianej w Indiach Psoralea corylifolia. Rośliny odgrywającej ważną rolę w tradycyjnej indyjskiej medycynie ajurwedyjskiej i stosowanej także w medycynie chińskiej. Podobnie jak retinol (i inne pochodne witaminy A) bakuchiol zwiększa produkcję kolagenu w skórze i wizualnie ją odmładza, usuwając, zmniejszając zmarszczki i przebarwienia.
Dlaczego bakuchiol, a nie retinol?
Dotychczasowe badania sugerują, że przy podobnej skuteczności wywołuje słabsze pieczenie i złuszczanie, co zwłaszcza osoby o skórze wrażliwej powinny przyjąć z radością. Potwierdzono właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne bakuchiolu.
Jednak jak dotąd przeprowadzono bardzo małą ilość badań na stosunkowo niewielkich grupach osób, a jedno z głównych badań, potwierdzających działanie bakuchiolu, przeprowadzono z użyciem preparatu złożonego z trzech czynnych substancji. Z tego powodu stuprocentowo pewne rozstrzygnięcie, która z nich wywołuje konkretny skutek – zarówno pożądany, jak i uboczny – nie jest możliwe.
Mimo to warto pamiętać, że Psoralea corylifolia była uprawiana i wykorzystywana, przypuszczalnie, od stuleci. Zatem przekonanie o jej skuteczności i bezpieczeństwie wydaje się mieć bardzo dobre podstawy.
Co wybrać?
Dotychczas retinol na rynku kosmetycznym wydawał się nie mieć konkurencji – bywał uznawany za jedyny naprawdę skuteczny środek przeciwzmarszczkowy. Działanie bakuchiolu sprawia, że klienci po raz pierwszy mają wybór: posiadające wady, ale bardzo dobrze sprawdzone kosmetyki z retinolem czy mało sprawdzony, ale być może równie dobry a łagodniejszy dostępny w wielu postaciach bakuchiol. Osoby o skórze wrażliwej, które niezbyt dobrze znosiły wstępną fazę stosowania retinolu, przypuszczalnie chętniej wypróbują jego roślinny ekwiwalent. Inną grupą zainteresowanych bakuchiolem mogą okazać się kobiety w ciąży, które chciałyby stosować retinol na twarz, ale obawiają się jego potencjalnie teratogennego działania, którego bakuchiol może być pozbawiony.
Bakuchiol a retinol: podobieństwa i różnice
Jak już wiadomo, oba związki wykazują bardzo podobne działanie kosmetyczne: odmładzają i odbudowują skórę, a także chronią przed wolnymi rodnikami, opóźniając jej starzenie. Obydwa czynniki pobudzają produkcję kolagenu, a także spowalniają rozkład kolagenu i elastyny w komórkach. Jednak bakuchiol, chociaż jego budowa chemiczna jest bardzo podobna do budowy retinolu, wydaje się działać na inne receptory kwasu retinowego niż retinol i niekiedy wykazywać silniejsze działanie. Kosmetyki oparte na bakuchiolu, mogą być bardziej wskazane dla kobiet w ciąży.
Porównanie „bakuchiol a retinol” może okazać się niespodziewanie korzystniejsze dla „roślinnego retinolu”.
Kiedy stosować wybrane kosmetyki?
Nie wszystkie kosmetyki powinny być stosowane niezależnie od pory roku. Kosmetyki z retinolem są wskazane, gdy mamy problemy z trądzikiem albo zmęczoną skórę. Większość osób może stosować je bezpiecznie w okresie przejściowym. Jeżeli jednak planujemy od wczesnej wiosny spędzać dużo czasu na dworze, nakładając retinol na twarz nie tylko nie poprawimy stanu skóry, ale wręcz jej zaszkodzimy – i podobnie jest z działaniem bakuchiolu. Prawdopodobnie dużo rozsądniej będzie w takim przypadku poczekać do jesieni.
Zawsze dobrą zasadą jest stopniowe przyzwyczajanie twarzy do wybranego środka i aplikowanie go wieczorem, kiedy to będzie i skuteczniejsze, i bezpieczniejsze oraz używanie mocnych filtrów słonecznych przed wyjściem na słońce.
Warto też wziąć pod uwagę, że nawet jeśli samo porównanie „bakuchiol a retinol” pozwoli wybrać lepszy kosmetyk, to dla osiągnięcia najlepszych rezultatów nie wolno zapominać o zdrowym trybie życia: właściwym odżywianiu, wypoczynku i odpowiedniej ilości ruchu.
